Servikal vertebral kolon muayene edilirken baş, boyun, üst torasik omurga, omuzlar, kollar, el bilekleri ve ellerde muayene edilmelidir. Hastanın incelenecek yerleri açık olmalıdır.
İnspeksiyon
Hastanın postürü, yürüyüşü, hareketleri, yüz ifadesi, oturması, kalkması, yatışı ve duruşu inspeksiyonda önemli bilgiler verir. Konuşurken ve selam verirken yaptığı baş ve boyun hareketlerine bakılır. Normal servikal lordoz kontrol edilir. Boyun ve çevresindeki şişlik, kızarıklık, skatris dokuları, pigmentasyon artışı varsa kaydedilir.
Boyun ağrılı hasta, baş ve boynunu oynatmaktan kaçınmak için dikkatli yürür, çenesini eliyle destekleyebilir. Kola yayılan şiddetli ağrı varsa, kolunu göğsüne yapıştırır ve bir eliyle dirsekten destekler. Boyun bir tarafa yatık duruyorsa ya önceden strüktürel bir anomali vardır ya da aksi taraf ağrılıdır.
Palpasyon
Servikal vertebral kolonu muayene ederken hasta bir iskemleye oturtulur. Hekim hastanın arkasında ayakta durur. Palpasyona başlarken belli bir nokta seçilir; ya oksiputtan başlanır aşağıya doğru inilir ya da en belirgin spinöz çıkıntı olan C7‘nin spinöz çıkıntısından başlanır, önce yukarıya doğru sonra aşağıya doğru tüm boyun palpe edilir. Palpe edilen yapılar, spinöz prosesler ve paravertebral adelelerdir.
Hareket Açıklığı
Boynun altı temel hareketi vardır; fleksiyon, ekstansiyon, sağa ve sola lateral fleksiyon, ve sağa ve sola rotasyon.
Muayene sırasında hastanın hareketi ne ölçüde tamamlayabildiğine, hareket sırasında ağrı olup olmadığına, önceden ağrı varsa, artıp artmadığına ve yayıldığı alana bakılır.
Hareket açıklığı muayenesi iki şekilde yapılır; aktif ve pasif.
1) Aktif hareket açıklığı muayenesi: Hasta tarafından yapılan hareket, hekim tarafından gözlenir.
2) Pasif hareket açıklığı muayenesi: Hareket hekim tarafından yapılır.
Fleksiyon: Ağız kapalı iken boyun öne doğru hareket ettirilir. Normal olarak çene manibrium sterniye değmelidir. Fleksiyon kısıtlılığı varsa çene ile manibrium sterni arası açı ölçülerek çene manibrium mesafesi olarak kaydedilir.
Ekstansiyon: Boyun arkaya doğru hareket ettirilir. Hastanın yüzü tavana paralel olmalı (Oksiput T1’in spinöz çıkıntısına dokunmalıdır).
Lateral Fleksiyon: Hasta omzunu kaldırmadan kulağını omzuna dokunduracakmış gibi hareket ettirilir. Lateral fleksiyon 45°’dir.
Rotasyon: Boyun sağa ve sola döndürülür. Rotasyonda çene, omuz hizasına gelmelidir. Rotasyon 90°’dir.
Üst Ekstremite Nörolojik Muayenesi
Boyun ve kol ağrısı yapan hastalıklarda C1’den C4’e kadar olan kök basılarında nörolojik muayene ile bir bulgu elde edilemez. C5’den T1’e kadar olan köklerin basısındaysa objektif nörolojik bulgulara rastlanabilir.
C5 nörolojik seviyesi: Deltoid kası tümüyle C5’den innerve olur. Omuzun fleksiyon, abduksiyon ve ekstansiyon hareketlerini yaptıran deltoid kasının gücü kontrol edilir. Biseps refleksi başlıca C5’in nörolojik bütünlüğünü gösterir. C5’in dermatomu üst kolun lateraline uyar.
C6 nörolojik seviyesi: Sadece C6‘nın innerve ettiği bir kas yoktur. Biseps kası C5 ve C6, el bileği ekstansörleri C6 ve C7’den innerve olur. Bu kas gruplarının gücüne bakarak C6 hakkında bilgi edinilmeye çalışılır. Refleksi brakioradial reflekstir. Duyu alanı ön kolun laterali, baş ve işaret parmaklarıdır.
C7 nörolojik seviyesi: Dirsek ekstansörü olan trisepsin gücüne bakılır. Refleksi triseps refleksidir. Duyu alanı orta parmaktır.
C8 nörolojik seviyesi: Kas gücü muayenesi parmak fleksiyon gücüne bakılarak yapılır. C8’in refleksi yoktur. C8 ön kolun ulnar yarısı ile yüzük ve küçük parmağın duyusunu sağlar.
T1 nörolojik seviyesi: Parmak abduksiyon gücüne bakılarak kas testi yapılır. Refleksi yoktur. T1 ön kolun üst, üst kolun alt medial yüzünün duyusunu sağlar.
Servikal vertebral kolon nörovasküler yapılardan zengin bir bölgedir. Servikal omurga patolojilerinde medüller bası olabileceği ve medüllanın kendi hastalıklarının ayırıcı tanısının da yapılabilmesi için, patolojik ve yüzeyel refleksler ile alt ekstremitede spastisite ve derin tendon refleksleri kontrol edilmelidir.
ÖZEL TESTLER
Kompresyon Testi: Bir iskemlede oturan hastanın başı tepe noktasından iki elle aşağıya doğru bastırılır. Kola yayılan ağrı olması ya da mevcut ağrının artması testin pozitif olduğunu gösterir. Bu test, nöral forameni daraltarak spinal sinir üzerine bası yapan durumlarda pozitiftir.
Distraksiyon Testi: Kompresyon testinde yapılanların aksi yapılır. Bir elle çene altından, diğer elle oksiputtan tutularak baş yukarıya doğru kaldırılır. Nöral foramen darlığına bağlıysa, ağrı ve parestezik yakınmalar azalır. Aynı zamanda, faset eklem kapsülü üzerindeki basınç ve kas spazmı da azalacağı için boyun ve kol ağrısı hafifler.
Adson Testi: Ayakta duran hastanın radial nabzı palpe edilir. Parmak radial nabızdan ayrılmadan, kol biraz abduksiyon, dış rotasyon ve ekstansiyona getirilir. Hastanın derin bir inspiryum yaparak nefesini tutması ve başını o taraf çevirmesi istenir. Radial nabız azalır ya da kaybolursa test pozitiftir. Skalenus anterior sendromu ve bazen de servikal kot varlığı testin pozitif olduğu durumlardır.
Spurling Testi: Hasta oturur, hekim hastanın yanında dururken, hastanın baş ve boynunu ekstansiyona ve lateral fleksiyona getirir, başı aşağıya doğru 1 dakika bastırır. Bu sırada, boyundan üst ekstremiteye yayılan ağrının ortaya çıkması radiküler sıkışmayı gösterir.
Valsalva Testi: Hasta derin nefes alır, nefesini tutar ve ıkınır. İntratekal basıncın artmasıyla, hastanın ağrısının artması testin pozitif olduğunu gösterir. Spinal kordda basıncın artışı, disk, tümör ve osteofit gibi yer kaplayan lezyonlarda ortaya çıkar.