İnspeksiyon
Fizik muayene hasta odaya girerken başlar ve özellikle hastanın duruşu ve yürüyüşüne dikkat edilir.
Ayakta dik dururken anterior superior iliak çıkıntılar aynı horizontal çizgi üzerinde olmalıdır. Ayakta dururken ayrıca omurga eğrilikleri kontrol edilir; lomber lordozun aşırı artışı dizin hafif fleksiyonu ile birlikteyse, kalça fleksiyon deformitesi akla gelmelidir. Kalça fleksiyon deformitesi varsa kalçanın ekstansiyonunu kompanse etmek için lomber lordoz artırılır. Bacaklar eşit uzunlukta değilse, ayakta dururken uzun bacak tarafında pelvis, gluteal ve popliteal kıvrımlar daha yukarda olur.
Kalça ağrısı olan hasta kalçasını fleksiyon, adduksiyon ve dışa rotasyona tutma eğilimindedir. Çünkü bu pozisyonda eklem kapsülü gevşer.
Kalça hastalığı olanlarda başlıca 2 tip yürüyüş anomalisi gözlenir. İlki ağrılı kalçada en sık rastlanan antaljik yürüyüştür. İkinci anormal yürüyüş tipi trendelenburg yürüyüşüdür. Gluteus medius zayıflığında görülür. Vücut ağırlığı hasta kalça üzerine bindiği zaman, zayıf abduktör kaslar pelvis seviyesini koruyamayacağı için ağırlık normal ekstremite üzerine kaydırılır. Abduktör kaslar pelvis seviyesini koruyamadıkları için vücudun üst parçası basma fazında zayıf bacak tarafına doğru itilir. Bilateral gluteus medius zayıflığında ördek yürüyüşü olur. Basma fazında gövdenin üst tarafı bir sağ tarafa bir sol tarafa kayar. Kalça ağrısında hem antaljik hem trendelenburg yürüyüşü görülebilir. Basma fazı kısalır, gluteus mediusun kasılmasıyla meydana gelecek ağrılı spazmdan kaçınmak amacıyla gövdenin üst parçası ağrılı tarafa doğru itilir.
Palpasyon
Hasta sırt üstü yatarken yapılır. Karşılaştırmayı kolaylaştırmak için palpasyon bilateral yapılmalıdır. İlk olarak spina iliaka anterior superior ve krista iliaka palpe edilir. Bu kez, parmaklar büyük torakanter üzerinde tutulur ve başparmak aşağıya ve mediale kaydırılarak pubik tüberküller palpe edilir. Pubik tüberkül ve büyük torakanter normalde aynı hat üzerindedir. Büyük torakanterin palpasyonu yapılır. Spastik çocuklarda adduktor longus ve diğer adduktor kaslarda spazm tespit edilir. İskiyal tuberositas palpe edilir. Büyük trokanter ile iskiyal tuberosita arasındaki çizginin orta noktasından siyatik sinir geçer (siyatik noktası).
Sakrumla büyük trokanter arasını örten gluteus maksimus kasının kontrolü yapılır. Uyluk arka yüzünde de hamstring kasları palpe edilebilir.
Hareket Açıklığı
Hareket açıklığı muayenesi aktif ve pasif olarak yapılır. Kalçanın hareketleri üç planda yapılır; sagittal (fleksiyon ve ekstansiyon), frontal (abduksiyon ve adduksiyon) ve horizontal (içe ve dışa rotasyon). Kalça sirkümdiksiyon tarzında hareket yeteneğine de sahiptir. Hareketler sırasında, pelvik hareketin katılımından kaçınmak için pelvis bir elle stabilize edilmelidir.
Fleksiyon (120°): Hasta sırtüstü yatarken bakılır. Diz ekstansiyonda iken kalça fleksiyona getirilirse, hamstring kasların gerilmesi nedeniyle fleksiyon 90° de sınırlanır. Diz fleksiyondayken olursa, kalça diz neredeyse göğüse değecek kadar fleksiyon yapar ve fleksiyon açısı 120° veya daha fazlasına çıkar. Bu esnada karşı bacak masaya yapışmış vaziyette düz olarak durmalıdır.
Ekstansiyon (30°): Yüzüstü yatan hastanın pelvisi bir elle tespit edildikten sonra dizden tutularak kalça ekstansiyona getirilir.
Abduksiyon( 45°-50°): Sırtüstü yatan hastanın pelvisi tespit edilir. Ayak bileği tutularak bacak gidebildiği kadar laterale hareket ettirilir.
Adduksiyon (20°-30°): Bu kez nötral konumda olan bacak, ayak bileğinden tutularak, diğer bacak üzerinden aşırılır. Harekete, pelvis hareket edinceye kadar devam edilir.
İçe rotasyon (35°) ve dışa rotasyon (45°): Rotasyonlara iki şekilde bakılır.
İlkinde, hasta bacaklarını uzatarak sırt üstü yatar. Hekim hastanın ayaklarından tutar ve bacağı içe ve dışa döndürür.
İkincisinde, sırt üstü yatan hastada kalça ve dizler 90° fleksiyona getirilir. Hekim bir elle dizden, diğeriyle ayak bileğinden tutar. Bacak içe doğru döndürülürken dışa rotasyon, dışa doğru döndürülürken de içe rotasyon yaptırılmış olur. Pelvik hareket başlar başlamaz harekete son verilir.
ÖZEL TESTLER
Fabere Testi: Patrick testi adıyla da anılan bu test kalçanın fleksiyon, abduksiyon, eksternal rotasyon ve ekstansiyon hareketini içerir. Fabere adı da bu hareketlerin baş harflerinin yan yana getirilmesiyle türetilmiştir. Pozitifliği kalça ve sakroiliak eklem patolojisini gösterir.
Sırtüstü yatan hastanın muayene edilecek alt ekstremitesi dizden kıvrılarak ayak karşı diz üzerine konur. Böylece kalçaya fleksiyon, abduksiyon ve eksternal rotasyon yaptırılmış olur. Bu durumda kalça çevresinde ağrı olursa, kalça patolojisinin varlığı düşünülür. Hekim bir eliyle pelvisi tespit ederken diğerini dize yerleştirip, dizi yatağa doğru bastırırsa kalçaya ekstansiyon da yaptırmış olur. Bu, sakroiliak eklem üzerine stres binmesine yol açar. Ağrı artarsa sakroiliak patolojisi söz konusu olabilir. Özetle, dize bastırıldığında kalça da ağrı olursa veya diz ile yatak arasında 15 cm den daha fazla mesafe kalırsa test pozitiftir.
Thomas Testi: Sırtüstü yatan hastanın dizi fleksiyonda iken kalça fleksiyona getirilirse, normal olarak diğer bacak nötral pozisyonda, masa üzerinde kalır. Bir kalçadan bacağın fleksiyona getirilmesiyle diğer bacak fleksiyona gelirse test pozitiftir ve fleksiyon kontraktürünü gösterir. Masa ile uyluk arasındaki açı ölçülerek fleksiyon kontraktürünün derecesi bulunur.
Trendelenburg Testi: Bu testle kalça abduktorleri ve özellikle gluteus medius kas gücü değerlendirilir. Normal olarak tek ayak üzerinde ayakta durulduğu zaman ağırlık binen taraftaki abduktor kaslar dengeyi sürdürmek için kasılır ve desteksiz taraftaki krista iliaka daha yüksekte kalır, tersi olur yani krista iliaka daha aşağıda kalırsa, gluteus medius kasının zayıflığına işaret eder.
Ober Testi: İliotibial trakt, fasia lata ve iliotibial banttan meydana gelir. İliotibial bant uyluğun lateralinde fasia latanın kalınlaşmasıyla oluşur. Sağlam bacak altta kalacak şekilde hasta yan yatırılır. Ober testi iliotibial traktaki gerginliği belirlemek için yapılır. İliotibial traktı gevşek tutmak için bacak elle desteklenirken üstteki bacak olabildiğince abduksiyona ve diz 90° fleksiyona getirilir. Sonra bacak desteksiz bırakılır. İliotibial trakt normalse uyluk addukte konumda aşağıya düşer.